دست‌سازه‌های هنرمندان هر بوم و دیاری عصاره‌ی هویت و فرهنگ مردمی یک ملت است که می‌تواند در قامت سفیر فرهنگ و هنر مردمان آن دیار به انتقال و صدور ارزش‌های والای آن ملت به دیگر فرهنگ‌ها بپردازد. انسان از عصر حجر تا عصر مدرن بی‌وقفه به خلق و تولید هنر دست می‌زند و صنایع ساخته‌ی دست او به مثابه سند هویت او هستند. فرش‌های ایرانی هزاران سال است که در مجلل‌ترین کاخ‌ها تا ساده‌ترین و بی‌تکلف‌ترین کوخ‌ها پهن هستند و روح هنری و هویت ایرانی را به نمایش می‌گذارند. قدیمی‌ترین قالی دنیا که به نام فرش پازیریک و در میان گور دخمه‌های یخ‌زده یکی از دره‌های منجمد سیبری یافت شده، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ریشه‌‌ای ایرانی دارد و به دست هنرمندان ایرانی بافته شده است.
 ظرفیت بالای اشتغال‌آفرینی صنایع دستی به ویژه در زمینه‌ی ایجاد مشاغل خانگی و استعداد بالای آن در رونق‌بخشی به اقتصاد بیمار مناطق محروم حکایت از ظرفیت بالای صنایع دستی در زمینه‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دارد.
 سرانگشتان هنرمند با ذوق و ابتکار، صنعتی بی‌بدیل و فرهنگی را به وجود می‌آورد که تبلوری از پیام فرهنگی آن جامعه است. عدم نیاز به سرمایه‌گذاری کلان، مواد اولیه ارزان‌ قیمت و در دسترس، بومی بودن و اصالت، کمک به هزینه خانوار، اشتغال‌زایی فراوان، ارزش‌افزایی بالا و داشتن نقش مکمل در صنایعی مثل گردشگری از جمله فرصت‌های صنایع دستی برای کسب و کار کشور به شمار می‌رود.
صنایع دستی را هم می‌توان در خانه و هم کارگاه و چه در شهر و یا در روستاها تولید کرد. استقرار صنایع دستی نیاز به تکنولوژی چندان پیشرفته‌ای ندارد و سرمایه کلان را نیز نمی‌طلبد، بلکه اتکای آن تماماً به هنر و حرفه‌ی بومی و سنتی مردم است.
صنایع دستی کارکردی دوگانه دارند و هم مصرفی بوده و هم جنبه‌ای هنری و تزئینی دارند. صنایع دستی از میراث فرهنگی ملت‌ها و ریشه در باورها، ارزش‌ها، اعتقادات و ابتکارات مردمان مختلف دارد، از تنوع بسیار بالایی برخوردار است و صنعت بدون دود لقب گرفته است و مواد اولیه آن از صنایع داخلی تأمین می‌شود. در کشور ما چیزی در حدود 300 صنعت و هنر دستی مختلف وجود دارد که بعضاً قدمتی هزاران ساله دارند. و این دلیلی محکم بر اهمیت داشتن استقرار صنایع دستی در کشور و ضرورت اتخاذ رویکرد علمی به بازاریابی این محصولات در سطح جهانی است.
صنایع دستی در سال‌های اخیر با رشد تقاضای چشم‌گیری در سراسر دنیا مواجه شده است. امرزوه مردم بیش از پیش به دنبال خرید اقلام اصیل دست ساخت کاربردی و چشم‌نواز هستند. اهمیت دست‌ساخته‌ها در مسائل گردشگری نیز لزوم اتخاذ رویکرد تجاری به این صنایع را بیش از پیش پر رنگ می‌کند.
هر چند که ممکن است از مهارت و ذوق هنری لازم برای خلق دست‌سازه‌های زیبا بهره‌مند باشیم، اما شروع یک کسب و کار موفق صنایع دستی مستلزم در پیش گرفتن رویکردی متفاوت است که در ذیل به آن می‌پردازیم:

ملاحظات اولیه قبل از آغاز کسب و کار خود در بخش صنایع دستی
چنان‌چه می‌خواهید عشق خود به دست‌سازه‌های هنری‌تان را به یک کسب و کار پر سود تبدیل کنید، ضروری است که ابتدا مواردی را مدنظر قرار داشته باشید:
•    تصمیم بگیرید که واقعاً چرا می‌خواهید این کسب و کار را شروع کنید
هدف ما در تبدیل عادات هنری‌مان به یک کسب و کار می‌تواند عاملی تعیین کننده در میزان موفقیت‌مان باشد. برای مثال اگر به صنایع دستی و قابلیت‌های تجاری آن به عنوان یک مکمل درآمدی برای خانواده خود نگاه می‌کنید، احتمالاً با عزمی جزم‌تر در عرصه‌ی کسب و کار ورود خواهید کرد و توفیقات بیشتری نیز نصیبتان خواهد شد. اهداف سوداگرانه با روحیه هنرمندان در تعارض است و کالای هنری آنها را به متاعی بی‌ارزش تبدیل می‌کند.
•    اطمینان یابید که تقاضا برای محصول شما وجود داشته باشد.
باید از قبل بدانیم که آیا مردم علاقه دارند که محصول ما را بخرند یا خیر و آیا اساساً آن‌ها چه تقاضایی از محصولات این‌چنینی دارند. لذا تولید باید برحسب نیاز و سلیقه بازار هدف صورت گیرد، نه صرفاً مبتنی بر سلایق شخصی ما. این کار را می‌توانید با یک بازارگردی ساده در فروشگاه‌های صنایع دستی انجام دهید و ببینید که تقاضا برای کدام نوع از محصولات بالاتر است. حتی مواردی مثل رنگ و طرح مورد علاقه بازار را نیز می‌توان از طریق بازارگردی به دست آورد. برای مثال بافنده‌های ایرانی پس از سال‌ها آزمون و خطا و گردش در بازارهای غربی به این نتیجه رسیده‌اند که اروپایی‌ها به فرش‌های دارای طرح‌هایی از طبیعت و رنگ روشن علاقه بیشتری دارند تا فرش‌های لاکی و زمخت با نقشه‌های شلوغ.
در یادداشتی در خصوص تجربه‌ام در پارکینگ بازار پروانه مطالبی نوشتم، این بازار نیز فرصت‌های خوبی را برای انجام تحقیقات بازار اولیه و  هم‌چنین فروش محصولات فراهم کرده است. ضمن آن‌که امکان بازارگردی و کسب شناختی اجمالی از رقبا و محصولات آن‌ها را در اختیار ما قرار می‌دهد، که با علم به آن می‌توانیم محصولاتی بهتر و رقابتی‌تر تولید کنیم.

•    اصول مبنایی و الفبای کسب و کار را بیاموزید
دانش و هنر خلق صنایع دستی یک چیز است و دانش چگونگی تبدیل این دست‌سازه‌ها به ثروت یک چیز دیگر. این دانش قابل اکتساب است و هنرمندان می‌بایست در حد لزوم از اصول ابتدایی بازاریابی و اقتصاد سررشته داشته باشند، تا بتوانند از عهده‌ی امور تجاری و احیاناً صادرات برآیند. اهمیت این امر از آن‌جا ناشی می‌شود که هنرمندان فعال در صنایع دستی عموماً هم خود تولید کننده‌اند و هم خود می‌بایست امور مربوط به بازاریابی، فروش، حسابداری، خرید مواد  اولیه و هزاران کار دیگر را به دوش بکشند. حتماً در کلاس‌های آموزش بازاریابی و فروش شرکت و کتاب‌های ارزشمند این حوزه را مطالعه کنید.

•    راجع به قوانین مالی و تجاری کسب اطلاع کنید
شما به عنوان صاحب یک کسب و کار می‌بایست با قوانین و مجوزهای مورد نیاز آشنا باشید تا بعدها بتوانید کسب و کارتان را به صورت قانون‌مند گسترش دهید و از تسهیلات مرتبط دولتی بهره‌مند شوید.
•    یک کارگاه نسبتا مجهز تدارک ببینید
تبدیل یک عادت هنری به یک کسب و کار نیازمند انجام تدابیری از جمله اختصاص یک فضای مناسب برای کار است. خواه در یک اتاق کوچک و یا یک انبار یا کارگاه اجاره‌ای کار می‌کنید یا در هر جای دیگری، محل مورد نظر می‌بایست کاملاً منطبق با نیازهای کاری و شخصی‌تان باشد از جمله از حیث اندازه و بزرگی کارگاه، خدمات زیربنایی موجود مثل برق سه فاز و یا لوله‌کشی گاز و آب، و هم‌چنین ایمنی و امنیت فضا. تدابیر ایمنی به ویژه زمانی که در یک کارگاه کار می‌کنیم از اهمیت بالاتری برخوردار است.

فروش صنایع دستی
صنایع دستی را می‌توان به طرق مختلف به فروش رساند، از جمله از طریق:
•    خرده فروشی‌ها
یکی از رایج‌ترین روش‌های فروش صنایع دستی از طریق خرده فروشی‌های خاص صنایع دستی است. البته فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای نیز از جمله طرفداران صنایع دستی به شمار می‌روند. می‌توانید کار خود را با فروش به مغازه‌های کوچک و با ارائه تخفیفات گروهی و حجمی و یا اختصاص پورسانت به ازای هر مقدار فروش شروع کنید.
•    فروشگاه‌های امانی
امانی فروش‌ها یا به صورت شخصی و یا درقالب فروشگاهی فعالیت می‌کنند و در ازای دریافت پورسانت، پس از فروش محصولات‌تان مبلغ آن را در اختیارتان می‌گذارند.
•    نمایشگاه‌های دوره‌ای
نمایشگاه‌های دوره‌ای نیز فرصتی مناسب برای اجاره غرفه و ترویج و فروش محصولات دست‌ساز هستند. این نمایشگاه‌ها فرصتی مناسب برای برندسازی آن هم با قیمتی نسبتاً پایین هستند. چندشنبه بازارها نیز از جمله مکان‌های جذاب برای برندسازی و فروش صنایع دستی به شمار می‌روند.
•    اینترنت
اینترنت رفته رفته به مهم‌ترین کانال توزیع و فروش صنایع دستی تبدیل می‌شود. می‌توانید سایت اختصاصی خود را داشته باشید، و یا محصول خود را در فروشگاه‌های اینترنتی به فروش برسانید و یا در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ و فروش کنید، یا محصولات‌تان را در سایت‌های تخفیفات گروهی بفروشید. که امروزه این روش‌ها در ایران نیز به خوبی در حال اجرایی شدن هستند.
•    بازاریابی محصولات
مؤثرترین ابزار بازاریابی برای صنایع دستی، میزان اعتبار و خوشنامی ما در زمینه‌ی کیفیت و زیبایی و خلاقیت محصولات‌مان  است. امروزه، برای مثال ساز‌های دست‌سازی که نام اساتیدی خاص بر آن درج شده است با قیمتی بسیار بالا و به راحتی به فروش می‌روند. خوشنامی می‌تواند موجب ایجاد تبلیغات دهان به دهان شود و نام شما را سر زبان‌ها بیندازد.

دیگر ایده‌های بازاریابی که می‌تواند به صاحبان صنایع دستی کمک کند عبارتند از:
•    کارت ویزیت با طراحی ساده و خلاقانه که معرف ما و هنرمان است.
•    داستان‌پردازی و بازاریابی روایتی. فراموش نکنیم که پشت هر دست‌سازه‌ای دنیایی از ماجرا و خاطره نهفته است، که می‌توان مراحل ساخت و اتفاقات در پی آن را در شناسنامه محصول و یا وب‌سایت‌مان بیاوریم. دست‌سازه‌هایی که هر یک ماجرایی شنیدنی پشت لوای ظاهری خود دارد. از نحوه ساخت آن گرفته تا اینکه مثلاً از چه چیزی الهام گرفته شده است. مطابق آنچه که از بازاریابی روایتی آموخته‌ایم،  شنیدن داستان و روایتی از محصول ما را مشتاق به خرید آن می‌کند.
•    آلبومی تصویری از کارهای شاخص خود تهیه کنید و برای بازاریابی از آن بهره ببرید. این آلبوم می‌تواند به شکل کاتالوگی شکیل طراحی شود و در امور ویزیتوری مورد استفاده قرار گیرد. چنانچه این کاتالوگ نیز اثر دست شما باشد تاثیری به مراتب بیشتر بر جذب مشتری خواهد گذاشت.
•    تبلیغات آنلاین نیز از جمله پرطرفدارین و ارزان‌ترین روش‌های ترویج و فروش صنایع دستی است. با توجه به آنکه امروزه بخش قابل توجهی از بازار هدف صنایع دستی به اینترنت دسترسی دارند، شبکه جهانی بستری بسیار مناسب جهت برندسازی و فروش محصولات ست‌ساز به شمار می‌رود.

منبع: اقتباسی از مقاله How to start a handicraft business
Powerhomebiz.com

سبز باشید