خرید اجتماعی چیست؟
خرید اجتماعی روشی از تجارت الکترونیک است که در آن یک خریدار به همراه دوستان خود که از طریق شبکه‌های اجتماعی با آنها در ارتباط است، اقدام به خرید می‌کند. در این روش خرید، سعی می‌شود که تجربه و ارتباطاتی که در فروشگاهها و مجتمع‌های تجاری به صورت فیزیکی رخ می‌دهد، برای مشتری از طریق پلتفرم‌های فناورانه شبیه‌سازی شود. بنابراین، امروزه مفهوم خرید اجتماعی دیگر به "بهره‌گیری از نظرات کاربران جهت تصمیم‌گیری" خلاصه نمی‌شود بلکه طیف بسیار وسیع‌تری از موضوعات را دربرمی‌گیرد.
به طور کلی می‌توان مفهوم خرید اجتماعی را به پنج دسته اصلی تقسیم کرد:
1. سایتهای خرید گروهی
2. اجتماعات خرید
3. موتورهای توصیه کننده
4. بازارهای اجتماعی
5. خرید مشترک
در ادامه این مطلب با هر یک از این دسته‌بندی‌ها بیشتر آشنا می‌کنیم.
1. سایتهای خرید گروهی
این سایتها در پی آن هستند که مدل فروش فروشگاههایی مانند کاستکو را در قالب پلتفرم‌های اجتماعی پیاده کنند. کاستکو که بعد از وال مارت بزرگترین خرده‌فروش در آمریکا به حساب می‌آید، زنجیره‌ای از فروشگاه‌های تخفیفی را در اختیار دارد که فقط اعضای کلوپ کاستکو می‌توانند از آنها خرید کنند. فروشگاه‌های کاستکو مدل کسب‌وکاری غیرتجملاتی (no-frill) را پیاده‌سازی می‌کنند تا قیمت تمام شده محصول برای خریدار کمتر شود. برا مثال، محصولات با کارتن در قفسه‌ها قرار می‌گیرند تا هزینه نیرو کاهش یابد یا نورپردازی فروشگاهها به گونه‌ای انجام می‌شود که هزینه برق کمتر شود.
شناخته‌شده‌ترین سایت خرید گروهی در جهان گروپون (Groupon) است. نحوه کار گروپون بدین شکل است که یک محصول برای فروش انتخاب می‌شود و تخفیفی روی آن در نظر گرفته می‌شود به شرط آنکه تعداد مشخصی کاربر، آن محصول را خریداری کنند. این روش علاوه بر اینکه به سود مشتری است، برای فروشنده نیز دارای منفعت است زیرا اطلاعات کاملاً درست و دقیقی راجع به میزان تقاضا به دست می‌آورد.
2. اجتماعات خرید
این اجتماعات، افرادی را که خط فکری کم و بیش یکسانی دارند گرد هم می‌آورند تا درباره ایده‌ها و محصولات مختلف بحث و بررسی کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند و در نهایت خرید کنند. مبنای این رویکرد، اصل "خرد جمعی" است. برای مثال می‌توان به لیستیا (Listia) اشاره کرد. این بستر دیجیتال به کاربران خود امکان می‌دهد که بدون آنکه پولی جابجا شود، کالاهای خود را با یکدیگر ردوبدل کنند. در این پلتفرم، برای هر یک از کاربران، "اعتبار" تعریف می‌شود. کاربران اگر کالایی را که به آن احتیاجی ندارند به فرد دیگری بدهند، اعتبار دریافت می‌کنند که می‌توانند از این اعتبار برای گرفتن کالای کاربران دیگر استفاده کنند.
3. موتورهای توصیه‌کننده
مبدع این رویکرد را می‌توان آمازون دانست. زمانی که آمازون یک کتابفروشی آنلاین بود نرم‌افزاری را طراحی کرده بود که بر اساس داده‌های مربوط به فعالیتهای پیشین هر یک از کاربران، کتابهایی را به او پیشنهاد می‌داد که ممکن بود به آنها علاقه داشته باشد. این اتفاق اکنون کاملاً طبیعی شده و گوگل، یوتیوب، اینستاگرام، لینکداین و بسیاری از شبکه‌ها و سایتهای دیگر از وجود چنین نرم‌افزاری بهره می‌برند. موتورهای توصیه‌کننده تاثیر بسیار زیادی بر فروش دارند و آمار مختلف نشان می‌دهد که کاربران حس مثبتی نسبت به پیشنهادات ارائه شده دارند.
4. بازارهای اجتماعی
تعداد این بازارها به سرعت در حال گسترش است. شاپکید (Shopcade)، پولی وور (Polyvore) و اتسی (Etsy) تنها چند نمونه از بازارهای اجتماعی هستند. اگر بخواهیم در دنیای واقعی نمونه مشابه این بازارها را نام ببریم می‌توانیم به بازارهای سنتی یا چندشنبه‌بازارها اشاره کنیم که فضایی را فراهم می‌آورند که فروشنده و خریدار به طور مستقیم و بدون دخالت واسطه‌گر در تعامل با یکدیگر قرار بگیرند. در حقیقت بازارهای اجتماعی، برای فروشنده نقش شتابگر تجارت الکترونیک و برای خریدار نقش موتور اکتشاف‌گر را ایفا می‌کنند. برای مثال شاپکید که در حال حاضر در آمریکا، انگلستان و فرانسه فعالیت می‌کند، ترکیبی از یک شبکه اجتماعی و سایت تجارت الکترونیک است که کاربران آن می‌توانند فهرستی از اقلام مورد علاقه خود درست کنند، آیتم‌های موردنظرشان را بخرند و همچنین به اشتراک محتوا بپردازند.
5. خرید مشترک
در این رویکرد، چند خریدار در یکی از شبکه‌های اجتماعی گروهی را تشکیل می‌دهند، و علاوه بر ارتباط با یکدیگر با فروشنده نیز همزمان در ارتباط هستند. معمولاً فردی که بیشترین تجربه یا دانش را در مورد کالایی خاص دارد، به نمایندگی از گروه خرید را انجام می‌دهد. البته خرید مشترک می‌تواند شکل‌های مختلف دیگری نیز به خود بگیرد. برای مثال فرض کنید فردی برای خرید لباس وارد فروشگاه می‌شود و همزمان با دوستان خود در لایو اینستاگرام نیز در ارتباط است و نظر آنها را درباره خریدن یا نخریدن یک لباس خاص جویا می‌شود. این نیز یک تجربه خرید مشترک است.