چقدر راحت زندگي مي كند كسي كه توجه ندارد همسايه اش چه مي گويد, چه مي كند و چگونه مي انديشد, بلكه همه ي توجهش معطوف بدان است كه خودش چه كند تا كارش درست, سالم و نيك باشد- مارکوس اورلیوس

مارکوس اورلیوس امپراتور روم و قیصری فیلسوف‌مشرب  است. او یکی از 5 امپراتور بزرگ رومی بود. مارکوس اورلیوس به عنوان یک نمونه از حاکمان عادل رومی، مورد احترام است. افلاطون از اورلیوس با عنوان پادشاه فلاسفه یاد می‌کند، در مقابل مورخین نیز اورلیوس را آرزوی برآورده شده‌ی افلاطون می‌دانستند. ویل دورانت، مورخ و تاریخ‌نویس شهیر در باب خصوصیات مارکوس اورلیوس چنین نقل می‌کند:

"حکومت خود را با ریختن ثروت بیحساب خود به خزانه‌ی امپراتوری آغاز کرد. مالیات‌های عقب مانده را لغو کرد،... با این وصف، وضع مالی داخلی را چنان خوب اداره کرد که هنگام مرگش مجموع خزانه‌های کشور 2700000000 سترس داشتند. حساب تمامی دریافتها و پرداختها را به استحضار عامه رساند. با سنا مانند یکی از اعضای آن رفتار می‌کرد، و هیچوقت اقدام مهمی را بدون مشاوره با رهبران آن انجام نداد.... به تمام مردم و همه چیز، مانند خود، اهمیت می‌داد... تحصیلات را با وجوه دولتی تشویق کرد، مخارج کودکان فقیر را پرداخت و ..."

 به‌واقع او امپراطوری را در حالی تحویل گرفت که کشور در مصائب بی‌شمار اقتصادی و اجتماعی در حال تباه شدن بود. روشن است که اورلیوس اهتمام ویژه‌ای به مسائل اقتصادی و اجتماعی، مشورت‌گیری با اهل خرد و توجه به آموزش داشت. اورلیوس اندیشه‌های خردورزانه خود را در کتابی به نام تاملات اورلیوس به رشته تحریر درآورده است. این کتاب یکی از منابع الهام‌بخش و اموزنده نزد رهبران بزرگ است. او کتاب تاملات را در میان سالهای ۱۷۰ تا ۱۸۰ در حالی که روم درحال جنگ بود، تالیف کرد. در ادامه تعدادی از آموزه‌های پادشاه فیلسوف را مرور می‌کنم:

 

10 فرمان امپراطور فیلسوف روم

1. زمان را دریابیم

" زمان، به مانند رودخانه ای سیلابی است؛ آكنده از همه چیز: هنوز چیزی به چشمت نخورده است كه ناپدید  می شود و چیز دیگری در جلوی چشمت نمایان می گردد، اما لحظه ای نگذشته است كه این دیگر نیز محو می‌شود."

 

2. عالم عامل عاشق باشیم

"بكوشیم تا هر قدر ممكن است، در هر عملی، اصول علم طبیعت را با "عشق و عقل" درآمیزیم."

 

3. برای پیشرفت استراتژی داشته باشیم

"از خود بپرس که

امروز چه کردی و چه نکردی ؟

امروز چه دردی را دوا کردی ؟

امروز چه زخمی را مرحم نهادی ؟

امروز کدام عیب را از خود دور ساختی ؟

امروز چه ترقی و بهبودی به خود دادی ؟ "

 

4. زندگی ما زاییده اندیشه ماست

"به روح خود پناه ببر. تقلا مکن و مضطرب مباش، بر خود مسلط باش و زندگی را از دریچه چشم مرد، انسان، شهروند و موجود فانی نگاه کن. از میان حقایقی که باید اغلب به آنها بیندیشی، این دو را از یاد مبر: نخست اینکه اشیا هرگز نمی‌توانند روح را متاثر کنند بلکه بی‌تاثیر از آن برکنار می‌مانند؛ به گونه‌ای که تشویش و ناآرامی فقط ناشی از خیالات درونی است و دوم اینکه همه اشیا مرئی و آنی تغییر می‌کنند و از بین می‌روند. به یاد آور که خود تاکنون شاهد چه تغییرات بی‌شماری بوده‌ای. جهان سراسر تغییر است و زندگی چیزی نیست جز تعبیر و برداشت ما از آن."

 

5. خوشبختی را درون خود بجوییم

"خوشبختی میان خانهٔ شماست، بیهوده آن را در باغ بیگانگان می‌جویید."

 

6. هوشیار باشیم

"غریبه کسی است که از جهان وآنچه در آن می گذرد بی خبر است وکورکسی است که چشم بصیرت نداشته باشد."

 

7. به رابطه دو سر سود بیندیشیم

"کسی که از سود بردن خسته نمی شود ولی کسی سود می برد که موافق طبیعت عمل کند سود رساندن به دیگران موافق طبیعت است پس هرگز از سود بردن از طریق سود رساندن به دیگران خسته مشو"

 

8. پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک

"به افکار و گفتار و کردارت کاملا توجه کن؛ شان تو در همین است. تو میتوانی امروز خوب باشی ولی به جای آن فردا را انتخاب می کنی."

 

9. بردباری کنیم

"آنچه برای انسان رخ می دهد با طبیعت انسانی او متناسب است آنچه برای گاو و تاک و سنگ رخ می دهد با طبیعت آنها متناسب است پس اگر آنچه برای هر چیزی رخ می دهد عادی و طبیعی است دیگر چه جایی برای گله و شکایت باقی می ماند  طبیعت تو هرگز چیزی تحمل ناپذیر برایت به وجود نمی آورد ."

 

10 توسعه اندیشه در گرو توسعه زاویه دید است

"هیچ چیز همچون توانمندي بررسی نظام‌مند و واقعی مشاهدات در زندگي، نمی‌تواند انديشه حل مسأله را توسعه بخشد."

 

سبز باشید