...من که از بازترین پنجره با مردم این ناحیه صحبت کردم
حرفی از جنس زمان نشنیدم
هیچ چشمی،
عاشقانه به زمین خیره نبود
کسی از دیدن یک باغچه مجذوب نشد
هیچ کس زاغچه‎ای را سر یک مزرعه جدی نگرفت...
*برگرفته از کتاب حجم سبز؛ سروده‌های سهراب سپهری

 

پانزدهم خرداد در کنار مناسبت‌های دیگر، روز جهانی محیط زیست نیز می‌باشد. این یادداشت نیز به همین دلیل نوشته شده است.
رابطه میان انسان و طبیعت، پیوندی ناگسستنی است و در طول زمان انسانها همواره دوست طبیعت و طبیعت، دوست انسان به شمار می‌رفته است. اما گسترش جنون‌آمیز شهرها و پیدایش تمدن صنعتی موجب شد تا انسان که روزی یاور طبیعت به شمار می‌رفت، به دشمن درجه یک آن تبدیل شود. زمینی که ما امروز روی آن زندگی می‌کنیم ناتوان‌تر و فرتوت‌تر از چیزی است که بتواند بدون کمک ما احیا شود و حیات طبیعی خود را بازیابد. لذا امروزه سیاست‌گذاریها می‌بایست منطبق برحفظ و ارزش‌گذاری بر محیط‌زیست باشد. علاقه به طبیعت همواره تبلوری خاص در انسانها داشته وهر جا که پای طبیعت به میان آمده، موجی از اشتیاق، ذوق هنری و شکوفایی در بشر پدیدار می‌شود. از بهار و خزان، از آب و باد و خاک و دانه، از مرغ و مور، و درختان سر به فلک کشیده کهنسال و باغ و بستان و چشمه‌های جوشان همگی جلوه‌ای از طبیعت و جلوه‌گاه نمود خداوند هستند که هر یک نمادی از زیبایی به شمار می‌روند.
بازاریابی سبز و یا بازاریابی مسئولانه یک روند تجاری است که دغدغه‌های مصرف‌کنندگان، از جمله در خصوص ارتقای حفظ و حفاظت از محیط طبیعی را در دستور کار دارد. کمپین‌های بازاریابی سبز بر ویژگی‌های برتر محصولات یا خدمات سازمان مربوطه در زمینه‌ی حفظ محیط زیست تاکید دارند، ویژگی‌هایی مثل کاهش ضایعات در بسته‌بندی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، کاهش استفاده از مواد شیمیایی در تولیدات کشاورزی، یا کاهش گازهای سمّی یا دیگر آلودگی‌ها در فرآیند تولید، و نیز کاهش استفاده از منابع تجدید‌ناپذیر و حیاتی هم چون آب آشامیدنی.
بازاریابان به طرق مختلفی پاسخگوی نیاز روز افزون به محصولات دوستدار محیط زیست هستند، که هریک از این روش‌ها مولفه‌ای از بازاریابی سبز به شمار می‌روند.
این روشها شامل:
1) ارتقای ویژگی‌های زیست محیطی محصولات
2) معرفی و تولید محصولات جدید به ویژه محصولاتی که دغدغه حفظ محیط زیست، صرفه‌جویی و بهینه سازی مصرف انرژی، کاهش ضایعات، و پایداری در تولید را دارند و اصطلاحاً محصولات سبز یا دوستدار محیط زیست به شمار می‌روند.
3) طراحی مجدد محصولات موجود در راستای حفظ ارزشهای محیطی
امروزه کمپین‌هایی که اخلاقیات زیست محیطی سازمانها و مزایای زیست محیطی محصولات این سازمانها را برجسته می‌کنند به سرعت در حال گسترش هستند.
البته برخی کسب و کارها بازاریابی سبز را صرفاً به منزله‌ی درگاهی برای سودآوری بیشتر می‌نگرند، اما  بسیاری دیگر از کسب و کارهای سبز، خود را در قبال محیط زیست و حفظ یکپارچگی آن مسئول می‌دانند و سیاست توسعه پایدار را در پیش می‌گیرند. بنابراین تاکید بازاریابی سبز بر نظارت زیست محیطی است.

جنبش مصرف‌گرایی سبز
عوامل بسیاری موجب شده تا برخی صنایع تولیدی و خدماتی، اصطلاحاً چاشنی‌های سبز را در فرآیند تولید و توزیع خود بکار گیرند و اخلاق سبز را سرلوحه‌ی امور خود قرار دهند.
اصلی‌ترین عامل، آگاهی فزاینده‌ی عمومی در خصوص تخریب محیط زیست در نتیجه‌ی رشد جمعیت و مصرف گراتر شدن جوامع بشری در خلال 50 سال گذشته است. این موضوع سبب شده تا اقشاری از خریداران در رفتار خرید خود تجدیدنظر و جنبش مصرف‌گرایی سبز را دنبال کنند. این قشر از خریداران و مصرف‌کنندگان راغب هستند تا محصولاتی را خریداری کنند که بیشتر دوستدار محیط زیست هستند.
سبک زندگی سبز، برندها و سازمانهای مختلف را بر آن داشت تا به ابتکاری تازه در طراحی و تولید محصولات و کمپین‌های خود دست بزنند. البته بسیاری از مصرف‌کنندگان سبز، طبق تحقیقات صورت گرفته به تبلیغات سبز به دیده تردید می‌نگرند و آن را تلاشی در جهت سوداگری می‌دانند.

محصولات سبز
جان الکینگتون، جولیا هیلس، و جان ماکور در کتاب خود با عنوان "مصرف‌کننده سبز"، ویژگی‌های بسیاری را برای محصولات سبز ذکر می‌کنند. از نظر آنها محصولات سبز نمی‌بایست:
•    سلامت انسانها یا حیوانات را به خطر اندازند.
•    موجب آسیب‌رسانی به محیط زیست چه در مرحله‌ی تولید، استفاده، و یا امحا شوند
•    میزان نامناسبی از انرژی و دیگر منابع را در طول فرآیند تولید واستفاده مصرف‌ کنند
•    موجب اتلاف و ضایعات غیرضروری به دلیل بسته‌بندی اضافه یا طول عمرپایین شوند
•    موجب آزار و کشتار غیرضروری جانوران شوند
•    از مواد اولیه برگرفته از گونه‌های در خطر یا محیط زیست در خطر و حفاظت شده بهره ببرند.

برخی از برجسته‌ترین نوآوریهای صورت گرفته در صنعت سبز

1-    چالش آب سرد؛ برند تاید
تاید که امروزه به ویژه در کشور ما و برخی دیگر از کشورها به عنوان یک واژه‌ی مصطلح به انواع پودرهای شوینده  اتلاق می‌شود، یکی از معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین برندهای شوینده و پاکیزگی منازل در سراسر دنیا است.
مردم سراسر دنیا از حدود 150 سال به قبل برای شست‌وشوی دستی لباسهای خود از صابون استفاده می‌کردند. اما صابون در عین دشواری استفاده برای شست‌وشوی دستی لباسها، موجب لک شدن البسه می‌شد. در این حین و در دهه‌ی 1960 میلادی ماشین‌های لباسشویی اختراع و در پی آن پراکتراند گمبل پودر شوینده "تاید" را به بازار عرضه کرد. برند تاید در طول 20 سال، بیش از 20 محصول جدید جانبی تولید کرد. از جمله شوینده تاید-فیری که از محصولات دوستدار محیط زیست به شمار می‌رود، شوینده‌ای که بدون نیاز به آب لکه ها را پاک می‌کند، و شوینده‌ی تاید کلد واتر که در جهت صرفه‌جویی در مصرف انرژی جهت گرم کردن آب از آب سرد برای شستشو بهره می‌برد.
کمپین آب سرد تاید در سال 2005 و با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت و انرژی و همینطور صرفه‌جویی در هزینه خانوار به راه افتاد. محصول تاید کلدواتر به خوبی قادر است در دمای پایین عمل کند و اوج پاکیزگی را برای البسه به ارمغان آورد. این کمپین شامل تبلیغات بین‌المللی، برنامه‌های بازاریابی حسی و تجربی و بازاریابی درون فروشگاهی، ارائه نمونه و سمپل از محصول، حضور قدرتمند در دنیای مجازی، و پیمان‌های همکاری راهبردی بود و به توفیقات بسیاری دست یافت.

2-    یک برند شخصی سبز؛ سرآشپز سبز: جمی الیور
جمی الیور یکی از جوان‌ترین و درعین حال شناخته شده‌ترین سرآَشپزهای دنیا است، که با هیجان خاصی با رنگ‌های مختلف موادغذایی بازی می‌کند تا تابلویی هنرمندانه از یک وعده غذایی سالم و ارزان را به علاقمندان عرضه کند.
به او آشپز شلخته می‌گویند ،چرا که شبیه دیگر سرآشپزها با روپوش و کلاه مخصوص و دستکش در برنامه حاضر نمی‌شود، او خود را آشپز طبیعت می‌داند به همین دلیل به خوبی طعم غذاها و مواد اولیه سالم را می‌شناسد و همواره بینندگان خود را تشویق می‌کند تا در حیاط یا باغچه کوچک خود سبزی کاری کنند و از این سبزیهای سالم در غذاها استفاده کنند. رسالت جمی الیور، تغذیه سالم است و شعار او «خوراک سالم به جای خوراک خوشمزه»  می‌باشد. او تاکنون کمپین‌های بسیاری را ضد چاقی و علیه غذاهای فست فودی و آماده به ویژه در مدارس برگزار کرده است.

3-    جنرال الکتریک
اکو مجینیشن چلنج (Ecomagination challenge ) از جمله ایده‌های جذاب بازاریابی سبز به شمار می‌رود که متولی اصلی آن شرکت جنرال الکتریک بود. در این کمپین ایده‌های بکر و جذاب برای بهینه سازی مصرف انرژی در منازل و تبدیل فوری این ایده‌ها به محصول مورد توجه قرار گرفت.

•    انجمن مدیریت سبز ایران:
تفکر"سبز" رویکردی برای همگرائی مسئولیت های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی سازمان ها است. برای ارتقا کیفیت زندگی در جامعه، ما نیازمند تولید ثروت هستیم. این ثروت آفرینی زمانی می تواند پایدار باشد که با الزامات زیست محیطی همسو گردد. خوشبختانه در همین راستا و از سال 1388، انجمن مدیریت سبز ایران نیز به همت بنیانگذاران آن شکل گرفت. انجمن مدیریت سبز ایران تشکلی غیرانتفاعی و غیردولتی است که خود را همراه و همکار سازمان‌های تولیدی و خدماتی برای ارائه محصولات و خدمات برتر و سازگار با قوانین و ویژگی‌های زیست‌محیطی می‌داند، تا توسعه صنعتی همگام با مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی و اجتماعی صورت پذیرد. انجمن مدیریت سبز ایران با طراحی مدل مدیریت سبز، برگزاری: جایزه مدیریت سبز ایران، دوره های آموزشی تخصصی داخلی  بین المللی، سامان دهی مشاوران، مدرسین، کارشناسان و مدیران  HSE+Q، همکاری با سازمان های بزرگ جهانی همچون بنیاد جهانی انرژی، جامعه مدیریت سبز اروپا و ...برگزاری همایش مدیریت سبز در مسیر توسعه هوش سبز در سطح ملی، اجتماعی و سازمانی گام بر می دارد.

سبز باشید