چاشنی‌های سخنوری
ریشه‌های فن بلاغت و سخنوری را باید در میان آمفی‌تئاترهای یونان باستان جست و جو کرد. یونانیان همواره در آمفی تئاترهای خود از چند چیز لذت می‌بردند، از جمله نبرد گلادیاتورها، نمایش و خطابه‌ها و سخنوری‌های اهالی سخن. سخنوران یونانی به قدری درمیان مردم از احترام برخوردار بودند که از آنها با عنوان دلیر مردان میدان سخن یاد می‌شد. ارسطو را می‌توان از نخستین اساتید و مربیان فن سخنوری(Rhetoric) دانست، البته یونانیان این فن را مدیون سیسیلی‌ها و مکتب هنر سخنوری سیسیلی هستند.
کارکرد سخنوری در یونان بیشتر به احقاق حقوق در دعاوی مربوط می‌شد و کسانی در دعاوی قضایی آتن برنده بودند که بتوانند به واسطه‌ی شمّ خود در فن سخنرانی، گفتار ضعیف را به گفتاری قوی‌تر مبّدل سازند. امروزه سخنوری و بهره‌مندی از فن مذاکره از اصول و شالوده‌های فعالیت در کسب و کارها به شمار می‌رود. بسیاری از مذاکره‌کنندگان و سخنرانان در انتقال اطلاعات به مخاطب ماهرند. اما به واقع چند سخنران را می‌شناسید که انگیزشی بوده و با شور و شوق سخنرانی کنند و مخاطب را به وجد بیاورند؟
چاشنی‌های سخنوری می‌توانند به هرچه جذاب‌تر شدن خطابه‌ها و نیز گپ و گفتهای معمول و مذاکرات تجاری کمک کنند.
آنچه در پی می‌آید مروری بر تعدادی از مهمترین چاشنی‌های سخنرانی است:
1- واج آرایی (Alliteration) را فراموش نکنیم
واج‌آرایی را بیشتر در اشعار می‌توان دید، اما منظور از آن عبارت است از تکرار یک حرف صامت یا مصوت با بسامد زیاد در یک بیت یا عبارت. برای مثال تکرار حرف"چ" در عبارت ادبی فارسی «سرو چمان من چرا میل چمن نمی‌کند»، نمونه‌ای برجسته از استفاده از تکنیک واج‌آرایی است. بسیاری از اهالی سخن به ویژه در میان سیاستمداران با استفاده از این تکنیک برشور سخنان خود می‌افزایند.
2- تکرار حرف یا واژه‌ی آخر یک عبارت در ابتدای عبارت بعدی
برای مثال به این جمله‌ی معروف توجه کنیم:"ترس منتهی می‌شود به خشم، خشم منتهی می‌شود به نفرت، و نفرت به رنج می‌انجامد." چنین عباراتی در ساخت پیام‌های تبلیغاتی نیز کاربرد دارند، به ویژه آن دسته از پیام‌هایی که متشکل از چندین کلیدواژه باشند. میزان یادآوری این قبیل جملات نیز در مقایسه با دیگر اشکال جمله بالاتر است و موجب جا افتادن کلیدواژه‌های موردنظر در ذهن مخاطبان می‌گردد.
3- تکنیک آنتی تز(برابر نهاد وضد و نقیض‌گویی)، روشی برای افزایش نرخ یادآوری کلام
نخستین جمله‌ی نیل آرمسترانگ به محض فرود روی کره ماه شاید مشهورترین مثال از تکنیک آنتی‌تز باشد:
"این گامی کوچک برای یک انسان و جهشی بزرگ برای بشریت است."
از این رو آنتی‌تز کلمه، عبارت، یا جمله‌ای است که متضاد با نهاد اولیه باشد. آنتی‌تزها بر جذابیت کلام و نفوذ آنها می‌افزایند و موجب حساس‌تر شدن گیرنده‌های ذهنی مخاطب می‌شوند. به طور کلی کنار هم آوردن کلمات ضد و نقیض تکنیکی محبوب در افزایش میزان یادآوری جملات است.
4- تشبیه، روشی برای زیباسازی کلام
در علم بیان و فن سخنرانی تشبیه به معنای مانند کردن چیزی به چیز دیگر است. که البته این دو چیز شباهتی آشکار به هم ندارند و یا اصلاً به یکدیگر شبیه نیستند. در جملات تشبیهی سخنوران عموماً از واژگانی مثل، چون، همچون، مانند، مثل، ... بهره می‌برند.
برای مثال مارتین لوترکینگ، اسطوره‌ی مبارزه با نژادپرستی، در یکی از خطابه‌های معروف خود جمله‌ای را به زبان می‌آورد که توانسته با بهره‌گیری از تکنیک تشبیه به یک عبارت به یادماندنی تبدیل شود:"بگذار عدالت همچون آب، و درست‌کاری و راست کرداری همچون رود جاری باشد".
تشبیه مفاهیم انتزاعی به مفاهیم و واژگانی که دارای مصداق عینی در طبیعت باشند، روشی سودمند در زیباسازی و افزایش اثربخشی گفتار است.
5- تکنیک استعاره، روشی برای ساده‌سازی کلام
تکنیک استعاره روشی است برای رساندن مفاهیم سخت و دشوار و به طور کلی به معنای به کاربردن واژه‌هایی است به جای واژه دیگر. استعاره از زیباترین چاشنی‌های سخنوری است و می‌تواند موجب ساده‌سازی و ساده‌فهمی کلام شود.
برای مثال عبارت «نظام سرمایه‌داری چنگال خود را به خون کسب‌و‌کارهای خرد رنگین کرده است.»، را در نظر بگیرید. در این عبارت "نظام سرمایه‌داری" به "گرگی" تشبیه شده که چنگال دارد و حیات کسب و کارهای کوچک را دچار مخاطره کرده است.
6- تکنیک تاکید و دوباره گویی، روشی برای تاکید کلام
در این شیوه تاکید خود را بریک موضوع با تکرار آن بیان می‌کنیم، البته می‌بایست کلمه‌ای را میان این دو تکرار بگنجانیم. برای مثال جمله‌ی: "بیشتر برای رونق کسب وکارمان بکوشیم، دوستان، بیشتر برای رونق کسب‌و کارمان بکوشیم."
7- کوچک قلم دادن ظاهری چیزی با هدف افزایش اهمیت آن
این تکنیک اندکی از زمختی گفتگوها می‌کاهد و اثربخشی کلام را ارتقا می‌دهد. برای مثال منظور از جمله "این مشکل کوچکی نیست"، آن است که "این مشکل بزرگی است."
8- حذف اضافات و حروف ربط، شفاف‌گفتاری و پرهیز از حواشی کلامی
حذف حروف ربط و شاخ و برگهای زاید از جملات برقدرت اثرگذاری و بهتر شنیده شدن اصل مطلب کمک می‌کند. لذا کلام خود را مختصر و مفید کنید.
منبع: اقتباس از مقاله‌ی Nine Rhetorical Devices for your Next speech
به نقل از http://www.mrmediatraining.com/2011/03/15/nine-rhetorical-devices-for-your-next-speech/
سبز باشید