والیبال فرزند خلف بسکتبال است . بازی بسکتبال بیش از یک قرن پیش ابداع شد و به فاصله چهار سال بعد ویلیام مورگان آمریکایی تحت تاثیر محبوبیت فراوان بسکتبال، ورزشی لذت بخش و بسیار پرجنب و جوش به نام مینتونت را ابداع کرد. هنوز معلوم نیست که وجه تسمیه این نام عجیب چه بوده است، اما بعدها نام این ورزش به والیبال تغییر یافت.

مورگان با استفاده از لایه‌ی تویی توپ بسکتبال که نرم و سبک بود، بازی را آغاز کرد. والیبال ابتدا جنبه‌ا‌ی سرگرم‌کننده برای پیشه‌وران و کسبه داشت و تنها در محیط‌های سربسته بازی می‌شد، اما رفته رفته به زمینهای روباز کشیده شد. احتمالاً خود مورگان هم گمان نمی‌برد که این ورزش مورد اقبال عمومی قرار گیرد و تا این حد فراگیر شود، به نوعی که امروزه پربیننده‌ترین رقابت المپیکی محسوب می‌شود و نزدیک به نیم میلیارد نفر از جمعیت جهان به انجام این بازی مشغول هستند. والیبال ورزش مورد علاقه سربازان جنگ جهانی دوم بود و مستشاران ارتشی و سربازان بودند که موجبات گسترش این ورزش به سراسر کره زمین را فراهم کردند. اما ابداع والیبال مرهون پیشه‌وران و اهالی کار و کسب بود. با این حال سابقه والیبال در مسابقات المپیک به کمی بیش از نیم قرن میرسد. حالا ایران در جایگاهی است که انتظار ۵۲ ساله اش محقق شده است. تیم ملی والیبال ایران از سال 1964 که والیبال وارد المپیک شده است موفق نشده بود در این بازی‌ها حاضر باشد و بعد از 52 سال انتظار با رائول لوزانو به هدف خود رسید.

وقتی شکست مدیریت شده و موفقیت موجب غرور نمیشود

ساموراییها از هشتم خرداد ماه میزبان مسابقات انتخابی المپیك در رشته والیبال بودند، مسابقاتی که ایران در اولین رویارویی مقتدرانه خود به مصاف استرالیا رفت و قاره عجایب را زمین گیر و مات بازی زیرکانه خود کرد. مردان سرزمین کهن پارس از همان ابتدا دست در دست میخواستند رویای ۵۲ ساله خود را رنگ واقعیت ببخشند. شاگردان اراده پولادین مرد خوش قریحه والیبال لوزانو، با اراده‌ای قوی  سرانجام طلسم عدم حضور والیبال ایران در المپیك را شکستند. حالا والیبال ایران چون ققنوسی خوش قد و بالا دوباره متولد شده است.

 سروقامتان اما شگفتی را به همینجا ختم نکردند، آنها با شکست کانادا بار دیگر چهره مصمم والیبال ایران را به رخ جهانیان کشیدند. آن هم در شرایطی که دو ست اول را به کانادا باخته بود، به یکباره به بازی برگشت و توانست دو ست دوم را با پیروزی پشت سر بگذارد و در ست پنجم هم برنده شد.

حالا ایران میرفت تا فرانسه را نیز از سد راه بردارد، اما ایران باید در غیاب امیر غفور تن به مسابقه ای دشوار میداد. در نبود غفور، ایران مسابقه با فرانسه را با بدترین نتیجه باخت؛ سه بر صفر. لوزانو خیلی زود گفت كه ایران فقط به شكست دادن ژاپن در بازی بعدی فكر می‌كند و سعید معروف هم گفت كه شكست مقابل فرانسه را فراموش كرده ایم. مهندسی شکست گویی خصلت تمامی این شایستگان بلندقامت است.

خوب کافی نیست

“خوب نبودیم اما بردیم” سعید معروف کاپیتان متواضع تیم ملی ایران پس از شکست ژاپن فروتنانه با این جمله به استقبال این پیروزی دشوار رفت. اژدهای سرخ چین دیگر قربانی بلندقامتان بود و اما شکست لهستان بود که توانست گل لبخند را بر لبان هواداران وطن دوست بنشاند. لهستانی كه سابقه قهرمانی جهان را هم داشت،  و حریف سرسختی برای ایران بود.  شکستی که صعودی تاریخی را برای ایران رقم زد. واکنشها نسبت به این صعود متفاوت بود؛ مرندی لیبروی تیم از فرط خوشحالی کف زمین غش کرد؛ معروف گفت که تاریخ ساز شدیم و لوزانو این روز را برگ زرینی در تقویم تاریخ ورزش ایران دانست. 

مردان قدکوتاهْ مدیران کارنابلد

والیبال ایران زمین روزهای سختی را پشت سر گذاشت، آسمان خراشان در چند سال گذشته روزهای نابسامانی را سپری کرد و کواچ تیم را به سمتی هدایت کرده بود که شاگردانش محبوبیت فوق العاده شان را از دست داده بودند.   شرایط والیبال ایران به نقطه ای رسیده بود که بانک سامان ، اسپانسر تیم ملی به این بهانه که دیگر قراردادش سودده نیست ، بلندقامتان را رها و میدان را به رقیب بانکی دیگرش واگذار کرد. اما شاید آنها امروز مغلوب اصلی شگفتی سازان باشند. روزهایی که نتیجه‌اش روشن شدن تکلیف یک رویا بود و شاید پایانش به تحقق ناکامی آسمان خراش‌ها ختم میشد. اما این بار فدراسیون‌نشین‌ها برای حضور موفق و قدرتمند در پیکارهای انتخابی المپیک از هیچ چیز دریغ نکرده‌اند همه امکانات سخت‌افزاری را در اختیار تیم قرار داده‌اند. ما زمانی به حقمان دست یافتیم که دست از عادت های اشتباه مان برداشتیم.   

 تیم ایران دارای استراتژی میشود

من پرویز درگی با ترکیبی از نگاه استراتژی،مارکتینگ و والیبال میگویم امروز که به این موفقیت رسیده ایم باید از اشتباهاتی که اتفاق افتاده بود درس بگیریم. کارهایی که باید میشد و نشد و کارهایی که نباید میشد و شد. در واقع استراتژی یعنی چه کارهایی بکنیم و چه کارهایی نکنیم. ناپلئون بناپارت که به طور حتم یکی از شاخص‌ترین چهره‌ها در زمینه تفکر استراتژیک است، این شیوه تفکر را اینگونه تحلیل می‌کند: "برای آنکه بخواهیم قوای برتر خود را در یک‌جا متمرکز سازیم، می‌بایست در دیگر نقاط در زمینه بکارگیری قوا صرفه‌جویی کنیم".  از نظر مایکل پورتر نیز اساس و عصاره استراتژی انتخاب اموری است که نباید انجام داد. مایکل پورتر نیز در کنار مواردی چون تناسب استراتژیک و رفتار منحصر بفرد، از واژه موازنه استفاده کرد و موازنه یعنی اینکه بدانیم از چه چیزهایی باید بگذریم. از دیدگاه وی یعنی بدانیم چه کارهایی را باید انجام بدهیم و چه کارهایی را نباید انجام دهیم و درک کنیم که اهمیت کارهایی که نباید انجام بدهیم به اندازه کارهایی که باید انجام بدهیم مهم است.

هیچ عشق ورزشی ولاسکو را از یاد نمیبرد. . ولاسکو تیم ایران را برای نخستین بار، در مسابقات قهرمانی آسیا به مقام قهرمانی رساند. این تیم، تحت هدایت ولاسکو شگفتی‌ساز جام جهانی ۲۰۱۱ لقب گرفت. همچنین تیم ملی والیبال ایران با هدایت ولاسکو، با برتری مقابل مصر و ژاپن در دیدارهای انتخابی لیگ جهانی در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار از آغاز لیگ جهانی والیبال، به این مسابقات معتبر راه یابد. بدین ترتیب خولیو ولاسکو «بزرگترین مربی تاریخ ایران» لقب گرفت. اما ولاسکو بزرگتر از تیم ایران بود تا روزی که رئیس فدراسیون آرژانتین در پی نتایج بد تیم ملی آرژانتین، با اصرار رئیس جمهوری آرژانتین و مردم آرژانتین از فدراسیون والیبال ایران خواستار بازگشت او به وطن و ثبت قرارداد سه ساله شدند. پس با اولین پیشنهاد ، اجازه داده شد آن مربی برود.  حالا کسی به تیم ایران دعوت شد که کوچکتر از تیم و بازیکنانش باشد. اشتباهی کابوس وار که کواچ و فدراسیون کشورمان رقم زدند. تراژدی کواچ بگونه ای بود که هنرمندان و چهره ها را نیز به سخن آوردْ بطور مثال مرد خوش صدای طبیعت ایران مرحوم محمد علی اینانلو منتقد اصلی کواچ و روحیه مغرورانه ای بود که بر تیم حاکم شد. او که می گفت این تیم یک مربی بزرگ روی نیمکت می خواهد و برای این حرفش این قدر حرص خورد تا مظلومانه از جمع مان رفت.  اما فدراسیون نشینان خیلی زود به اشتباه خود پی بردند و داورزنی قول داد طی دو سال آینده ایران به المپیک برود. ادعایی که محقق شد و این بار  آنها بهترین انتخاب را داشتند. خودشان باور داشتند سیچلو چه کمکی برای شان است پس او را آوردند و بعد یک نام بزرگ می خواستند و رفتند سراغ لوزانو. روانشناسی که انصافا عالی بود. اگر امروز تیم ملی در المپیک است ، بی شک جای پای او را می توان دید. 

یک رهبر برجسته یار تیم میشود

رائول لوزانو  مربی 59 ساله آرژانتینی که در دوران بازی بازیکن شناخته شده ای نبود، مربیگری را از همان دوران جوانی (1974) که پاسور دوم تیم های باشگاهی آرژانتین بود، آغاز کرد و حالا نزدیک به 41 سال است که مربیگری می کند. لوزانوی بزرگ بالاخره  به کمک شاگردان خوش قد و بالای خود توانست پس از 52 سال رویای المپیکی شدن را محقق کند. لوزانو در کلام خود ملی پوشان انسانی مهربان و در عین حال اهل تدبیر است که به قول ظریف کا با او لذت بخش است. او رهبری تمام عیار برای تیم ملی ایران است. یک رهبر بیش از یک فرد است؛ او در راس گروه است. این اوست که به نظر می رسد همیشه می داند چه باید بکند و همه برای مشاوره و راهنمایی سراغ او می روند. او اعتماد به نفس دارد و روی حرف و فکر خود ثبات و پایداری نشان میدهد و زود تحت تاثیر نظرات و دیدگاه های مختلف قرار نمیگیرد. او در قامت رهبر  تصمیمات دشواری را که دیگران از گرفتن آن ترس دارند را با قطعیت میگیرد. لوزانو ریسک میکند چون از شکست نمیترسد. او میداند همه چیز آسان به دست نمی آید، و رهبران باید آنقدر تلاش کنند تا بالاخره موفق شوند. لوزانو اهل سوار شدن بر موج تغییر است. او میداند که استراتژی ها و راهکارهایی که دیروز جواب داده بودند ممکن است فردا به درد نخورند. مدیریت تغییر لوزانو در بازی کانادا ستودنی بود.  تغییرات لوزانو در این بازی غیر قابل پیش بینی بود به طوریکه برای مثال مرندی جای ظریف را گرفت تا نمایش فوق العاده او به تیم ایران برای بهتر شدن کمک کند. این چند تغییر کافی بود تا دریافت اول به خوبی در اختیار معروف قرار بگیرد و تیم دوباره سررشته امور را در دست گیرد.

در بازی با ژاپن نیز وقتی بچه ها دستپاچه و عصبی بودند. او آنها را به صبر دعوت کرد. میگویند بردباران برندگان اصلی بازی والیبال هستند.و در نهایت نیز سروقامتان مزد شکیبایی خود را گرفتند. تیم لوزانو حالا تیم جنگندهْ یکدست و صبوری است که بازیکنانش همچون سالهای قبل در زمین به هم نمیتازند.  امروز انتظار ۵۲ ساله به پایان رسید آن هم با دستان توانمند تیمی که اکنون واقعا یک تیم است.

 

سبز باشید