به مناسبت روز کتاب و کتاب‌خوانی
در سال 1372، بیست و چهارم آبان به عنوان روز کتاب و کتاب‌خوانی تعیین شد. کتاب محصول تجربیات ارزشمند و خلاقیت فرد یا افرادی است که به آنچه در ذهن‌شان می‌گذشته، نظم بخشیده‌اند و نتیجه را در اختیار مخاطبان خود قرار داده‌اند.
متأسفانه با نگاهی به روزنامه‌های کثیرالانتشار امروز 24 آبان می‌توانیم به خوبی مشاهده کنیم که کتاب چقدر در کشور ما مهجور است و مورد بی‌لطفی و کم‌توجهی قرار می‌گیرد. حتی امروز که روز کتاب و کتاب‌خوانی نامگذاری شده هم نتوانسته قدری ما را با این محصول گرانقدر آشتی دهد. کتاب یار مهربان است که ما خیلی نامهربانانه با آن برخورد می‌کنیم.
چند وقت پیش در روزنامه اطلاعات می‌خواندم که سرانه مطالعه در ژاپن یک ساعت و نیم در طول یک روز است و فرانسوی‌ها عادت دارند قبل از خواب حتماً مطالعه کنند. ما همیشه مشغله‌های روزمره و گرفتاری‌های زیاد را بهانه عدم مطالعه عنوان می‌کنیم اما باور کنید ژاپنی‌ها و فرانسوی‌ها اگر بیشتر از ما گرفتاری و مشغله نداشته باشند، کمتر هم ندارند: نکته اینجاست که کتاب خواندن در فرهنگ عمومی این کشورها نفوذ کرد، و برای آنها تبدیل به یک عادت شیرین شده است. این در حالی است که ما به شدت در برابر نفوذ این عدت پسندیده در فرهنگ روزمره‌مان مقاومت می‌کنیم.
کتاب در ادبیات فارسی جایگاه کهن و والایی دارد که در ادامه به چند نمونه از این موارد اشاره می‌کنم:
نقل است از عراقی:
حریفی که از وی نیازرد کس بسی آزمودم، کتاب است و بس
رساند سخن را به خوبی به بن به بسم الله آغاز سازد سخن
نگیرد به کس سبقت از هیچ باب از او تا نپرسی نگوید جواب
همچنین صائب می‌گوید:
نیست کاری به دورویان جهانم صائب روی دل از همه عالم به کتاب است مرا
سعدی درباره اهمیت کتاب خواندن می‌گوید:
کتاب از دست دادن سست‌رأیی ست که اغلب خوی مردم بی‌وفایی ست
از این دست اشعار در ادبیات غنی فارسی به وفور یافت می‌شود. همچنین کتاب‌خوانی و حفظ دانش در دین مبین اسلام مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار بوده است. نقل است از نبی مکرم اسلام که: هرگاه که مؤمنی از دنیا برود و یک ورق از خود بر جای گذارد که در آن دانشی مکتوب است، همان برگه در روز قیامت، میان او و آتش پوشش و مانعی خواهند بود. همچنین امام صادق (ع) که خود از دانشمندان عصر خویش بودند به مفضل بن عمر فرمودند: دانش خود را بنویس و آن را در میان برادرانت منتشر ساز".
نقل قول‌های زیادی نیز از بزرگان حوزه‌های مختلف درباره کتاب و اهمیت مطالعه کردن بیان می‌شود که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌کنم.
• یک اهل مطالعه قبل از آنکه بمیرد، در هزار دنیا زندگی کرده است. فردی که مطالعه نمی‌کند تنها در یک دنیا زندگی می‌کند. (جرج مارتین)
• وقتی که کتابی می‌خوانید، هیچ وقت احساس تنهایی نمی‌کنید. (سوزان ویگز)
• افرادی که می‌گویند وقت مطالعه ندارند، خودشان نمی‌‌خواهند کتاب بخوانند. (جولی راگ)
• در تمام زندگی‌ام هیچ فرد خردمندی را ندیده‌ایم که دائماً مشغول مطالعه نباشد. شگفت‌زده خواهید شد اگر بدانید وارن بافت چقدر مطالعه می‌کند. (چالز مانگر)
• هنوز کتابهای زیادی هست که نخوانده‌ام و همین دلیل خوبی برای زنده ماندن است. (فلیکس پالما)
وقتی صحبت از پایین بودن میزان مطالعه در ایران می‌شود، دم دست‌ترین بهانه‌ای که می‌یابیم رونق گرفتن کتابهای الکترونیکی و گسترش شبکه‌های اجتماعی است. این‌ها تنها بهانه هستند و ما تنها در حال پاک کردن صورت مسئله هستیم. امروزه تقریباً همه تبلت، گوشی همراه هوشمند یا لپ تاپ دارند. چقدر با استفاده از این ابزار، کتابهای الکترونیک می‌خوانیم و چقدر وب‌گردی بیهوده انجام میدهیم؟ مگر کشورهای پیشرفته در جهان دسترسی به اینترنت ندارند؟ پس چرا پیشرفت تکنولوژی و گسترش شبکه‌های اجتماعی هیچ تأثیری روی فرهنگ مطالعه آنها نگذاشته است؟ چقدر از زمان فراغت‌مان را به مطالعه کتاب‌ها و مقالات در قالب فایل‌های PDF اختصاص میدهیم؟ کتابهای صوتی حتی کار مطالعه کردن را آسان‌تر کرده‌اند. کافی است فایل صوتی کتاب را اجرا کنیم و به آن گوش دهیم. همین. اما باز هم در برابر کتاب خواندن مقاومت می‌کنیم.
اهمیت کتاب خواندن در پیشرفت شخصی و حرفه‌ای
ما که در حوزه بازاریابی و فروش فعالیت می‌کنیم، علاوه بر تمام بهانه‌های فوق، بهانه‌گیری نیز برای کتاب خواندن‌مان داریم. اهالی بازاریابی و فروش می‌گویند که شرایط واقعی بازار با آنچه در کتاب‌ها نوشته می‌شود، از زمین تا آسمان تفاوت دارد و کتاب خواندن مفید نیست. شاید این انتقاد به برخی از کتاب‌ها وارد باشد اما کتاب‌هایی نیز هستند که منعکس‌کننده تجربیات نویسنده در بازار ایران می‌باشند.
افراد بزرگ و صاحب‌نامی را در بازار ایران می‌شناسم که با وجود اینکه خود دایره‌المعارف کاروکسب هستند هیچگاه خودشان را از کتاب خواندن و آموزش بی‌نیاز نمی‌بینند. هر چقدر تجربه و دانش این مدیران بزرگ افزایش می‌یابد بیشتر و بهتر از این مسئله را درک می‌کنند که هر روز باید چیز جدیدی بیاموزند و چه منبعی بهتر از کتاب که چکیده دانش و تجربیات چندین ساله یک فرد است. امیدوارم همه ما به آموزش خود بیشتر اهمیت دهیم و با خواندن کتاب در مسیر پیشرفت گام برداریم.
سبز باشید